Wat vindt een imker van Rosj Hasjana?

September 2022

Op 25 september is het Rosj Hasjana (letterlijk ‘hoofd van het jaar’), het Joodse nieuwjaar. Het oude jaar wordt afgesloten in de herfst, als de oogsten zijn binnen gehaald en het tijd is voor een nieuw begin. We eten dan appeltjes met honing, waarmee we elkaar een goed en zoet jaar toewensen. Maar wat vinden we eigenlijk van het eten van honing? Is honing wel koosjer? Is honing wel vegan? En is het niet zielig voor de bijen dat wij hun honing afpakken?

We vroegen het aan Jeannette, hobby-imker en werkzaam bij JMW.

Waarom ben je bijen gaan houden?

Ik ben bijen gaan houden, omdat ik de afgelopen jaren regelmatig geconfronteerd werd met berichten over massale sterfte onder bijen en de problemen die dit mogelijk kan veroorzaken als het gaat om de bestuiving van allerlei gewassen en de voedselproductie. Bijen spelen hier een belangrijke rol in en ik vind het mooi om dit te kunnen ondersteunen.

Hoe werkt het om als imker bijen te houden?

Honingbijen worden gehouden in een bijenkast – bij wilde bijen is het vaak een holle boomstam – waar ze samen zorgen voor het verzamelen van voedsel en het in stand houden van het volk. In het voorjaar is het belangrijk dat de bijen de ruimte krijgen om zich uit te breiden. Door extra lagen aan de bijenkast toe te voegen, kunnen ze zich vermenigvuldigen. In het voorjaar en de zomer kan een bijenvolk wel vier keer zo groot worden als in de winter en komen er veel nieuwe bijen bij. Ook wordt er in die periode veel honing geproduceerd, die de voedselvoorraad vormt voor de winter als er geen bloemen meer zijn om pollen en nectar uit te halen.

En hoe oogst je dan de honing?

In een bijenkast zitten ramen waar een structuur in zit van zeskantige cellen, waar de bijen honing in opslaan. Zodra een raam vol zit met honing en er een laagje bijenwas overheen zit, is die klaar om geoogst te worden. Om de ramen met honing uit de bijenkast te halen is het nodig een beschermend pak te dragen met een gaas voor je gezicht, want de bijen kunnen heel onrustig worden als je een deel van hun honingvoorraad komt ‘stelen’. Nadat je het laagje bijenwas met een speciale kam hebt verwijderd, plaats je de ramen met honing, steeds met drie tegelijk, in een slinger-apparaat om de honing eruit te slingeren (zoals natte was in een centrifuge). De honing wordt dan tegen de binnenkant van het apparaat geslingerd. Onderin het apparaat kun je de honing door middel van een soort kraan eruit laten lopen. Daarna wordt de honing gezeefd en in potjes gedaan.

Is honing vegan?

Nee, honing wordt door bijen geproduceerd en is dus niet plantaardig.

Is honing eigenlijk wel koosjer?

Ik heb begrepen, dat natuurlijke honing zonder enige andere toevoegingen wordt beschouwd als koosjer. Sommigen vinden dat honing pas koosjer is, als deze onder toezicht van een rabbijn is geproduceerd.

Is honing op deze manier produceren duurzaam?

Ja, een deel van de honing wordt in de bijenkast achtergelaten voor de bijen zelf. Daarnaast wordt er, uitsluitend in het najaar, suikerwater aan de bijen gegeven als extra voedsel voor de winter.

Wat is het verschil met de commerciële productie van honing?

Er is een verschil tussen rauwe honing en gepasteuriseerde honing. Om de houdbaarheid te verlengen wordt honing door grote producenten verhit (gepasteuriseerd), waardoor enzymen en andere actieve stoffen verloren gaan. Sommige honingproducenten voegen zelfs suikerwater toe aan de honing om deze aan te lengen, omdat dit goedkoper is. Honing van een lokale imker, die op ambachtelijke wijze honing produceert, is meestal van goede kwaliteit en bijzonder van smaak, omdat deze niet gemengd is met andere soorten.

Is het gezond om honing te eten?

Ja, rauwe honing, die alleen gezeefd is en verder niet bewerkt (gepasteuriseerd), bevat belangrijke voedingsstoffen.

Is het niet zielig voor de bijen om al hun honing af te pakken?

De bijen raken natuurlijk van slag als een deel van hun honingvoorraad wordt afgepakt, maar ze hebben een kort geheugen. Als ze weer tot rust zijn gekomen gaan ze gewoon verder met honing maken. Wel is het belangrijk om ze in het najaar voldoende suikerwater te geven als aanvulling op wat er nog over is van hun honingvoorraad. Anders overleven ze de winter niet.

Wat vind je van de traditie om veel honing te eten met Rosj Hasjana?

Het Joodse nieuwjaar valt altijd in september/oktober op het moment dat er volop fruit en honing is na de oogst. Ik vind het een heel feestelijke traditie om met appeltjes en honing Rosj Hasjana te vieren.

Noot van de redactie:

Zoek je een vegan alternatief voor honing? Kijk dan op de website van bonusvegan.nl. Ahornsiroop (maple syrup), agavesiroop en dadelstroop zijn prima vervangers.