Wat is de relevantie van Pesach in 2021?

Tijdens Pesach herdenkt het Joodse volk de uittocht uit Egypte, de tocht van slavernij naar de vrijheid. Tenminste, herdenken is misschien niet helemaal het juiste woord. Volgens de Hagada, het programmaboekje van de seideravond, is elk individu in elke generatie verplicht “zichzelf te beschouwen alsof hij zelf uit Egypte is weggetrokken”. Tijdens Pesach herdenken we de uittocht niet, we herbeleven de uittocht.

Maar hoe doe je dat, de uittocht van Egypte herbeleven? Wij leven anno 2021 in een democratische rechtstaat waar vrijheden over het algemeen goed gewaarborgd zijn. En ook al vinden we soms misschien dat onze vrijheden worden ingeperkt (hallo avondklok), dan nog kunnen we ons er waarschijnlijk geen enkele voorstelling van maken hoe het moet zijn om in slavernij te leven.

Een manier om daar enigszins bij in de buurt te komen is om je tijdens deze Pesach te verdiepen in moderne vormen van slavernij. Want wij zijn dan wel bevrijd, anderen in deze wereld leven nog steeds in slavernij. Volgens de ILO zijn er wereldwijd 40 miljoen mensen die volgens onderzoekers als moderne slaaf gekwalificeerd kunnen worden. En dan hebben we het nog niet eens over de 152 miljoen kinderarbeiders wereldwijd.

Denk bijvoorbeeld eens aan de bouw van de stadions in Qatar voor het WK van 2022. De erbarmelijke omstandigheden waaronder de gastarbeiders uit verschillende land moesten werken aan deze stadions zijn de laatste tijd veel in het nieuws geweest. Door de hoge mate van uitbuiting van deze arbeiders wordt deze situatie door velen beschreven als een moderne vorm van slavernij. Lees eens deze verhalen van verschillende gastarbeiders die de Volkskrant verzamelde, en oordeel zelf. Ook Arjen Lubach besteedde er laatst aandacht aan:

Maar ook dichter bij huis kunnen we vreselijke vormen van uitbuiting vinden. De arbeidsomstandigheden van Poolse arbeidsmigranten die in Nederland werken – bijvoorbeeld in de vele distributiecentra – is al jaren onderwerp van gesprek. Een belachelijk hoge werkdruk in combinatie met de afhankelijkheid van deze arbeidsmigranten zorgen ervoor dat ze een makkelijke prooi zijn voor uitbuiting door verschillende bedrijven, gewoon hier in Nederland. SOMO publiceerde daar enkele jaren geleden een onderzoek over en een journalist van de Correspondent ging undercover in een distributiecentrum. En dat het onderwerp nog steeds actueel is blijkt wel uit dit recente artikel in Trouw. De migranten nemen drugs om maar door te kunnen werken en zo aan de verwachtingen te voldoen.

Ook in de textielindustrie is er een groot probleem met moderne vormen van slavernij. In 2013 stortte het Rana Plaza in Bangladesh in, een gigantisch gebouw dat diende als textielfabriek. Het was het zoveelste ongeluk in de textielindustrie en het land, en leidde tot veel kritiek op de arbeidsomstandigheden in deze industrie in het land, waar mensen en vaak ook kinderen voor 20 cent per uur in verschrikkelijke omstandigheden werkten aan onze kleding. Maar ook in Europa is de textielindustrie niet vrij van dit soort praktijken, vorig jaar kwam de NOS nog met een artikel waaruit blijkt dat mensen in Leicester, het Verenigd Koninkrijk, voor een uurloon ver onder het minimumloon moeten werken in een textielfabriek.

Wat kan jij doen?

De bestrijding van elk probleem begint met bewustwording. Want hoeveel weet de gemiddelde Nederlander nou eigenlijk van moderne vormen van slavernij? Pesach is een jaarlijks terugkerende traditie die lijkt te zeggen dat we ons elk jaar weer opnieuw moeten voorstellen hoe het is om bevrijd te worden uit de slavernij. Bewustwording!

Daarnaast kan je een steentje bijdragen door bewust te consumeren. Weet wat je koopt en maak daar de juiste keuzes in. Veel moderne slavernij bestaat immers bij de gratie van afnemers van producten die door die slaven gemaakt worden. Kortom, als jij de producten die deze slaven maken niet meer koopt, help je moderne slavernij de kop in te drukken. Kies bijvoorbeeld voor chocola met een fair-trade keurmerk of let beter op wat voor kleren je koopt. Benieuwd naar waar je écht duurzame kleding kan kopen? Hier is een handig lijstje met tips. Het bedrijf Hendriks Graszoden zet in ieder geval het goede voorbeeld. Op woensdag 10 maart maakte het bedrijf namelijk bekend geen gras te zullen plaatsen in de voetbalstadions in Qatar, “soms zijn er dingen belangrijker dan geld”.

Seider

Maar ook de traditionele manier waarop Pesach gevierd wordt kan je à la 2021 invullen. Om te beginnen de vorm: het ziet er naar uit dat we ook dit jaar niet bij elkaar op bezoek kunnen gaan. Zoom kan dan een goed alternatief zijn voor degenen die er geen probleem mee hebben elektriciteit te gebruiken tijdens de Jom Tov (oftewel, feest-)dagen. Op 16 maart is er een cursus online waarbij je tips en tricks krijgt om een zoomseider vorm te geven. Check het hier.

En voor wie geen eigen Hagada heeft, of degenen die zijn eigen Hagada inmiddels al zo vaak heeft gelezen dat je deze van voor tot achter kent, kan eens een kijkje nemen op haggadot.com. Naast dat het gewoon fantastisch is dat we in de 21e eeuw zo makkelijk aan informatie kunnen komen vind je op deze site ook veel moderne bronnen en interpretaties die je aan je seider kan toevoegen, of die je gewoon los kan lezen simpelweg omdat je het leuk vindt. Maar ook de traditionele teksten vind je op deze website terug, voor ieder wat wils! Een tip van Freyda: probeer ook eens stil te staan bij de moderne vormen van slavernij tijdens je seider.