Soekot en Simchat Tora

Soekot, het loofhuttenfeest. Of het ‘bouw een hutje in de tuin en ga er een week in chillen’-feest. Die laatste is misschien niet formeel een van de namen van deze feestdag (of beter gezegd, feestweek) maar dekt wel heel goed de lading. Waar draait Soekot eigenlijk om? 

Wat is Soekot?

Soekot is eigenlijk gewoon het Hebreeuwse woord voor hutjes. Niet zomaar hutjes, het zijn de hutjes waar het Joodse volk na de bevrijding uit Egypte (weten jullie nog? Pesach?) in sliepen toen ze veertig(!) jaar door de woestijn trokken. Rondtrekken gaat niet zo goed met grote stenen huizen, maar met simpele hutjes des te beter. Ter herinnering aan die tijd bouwen Joden wereldwijd een hut direct na Jom Kipoer. Wanneer Soekot daadwerkelijk begint, 5 dagen na Jom Kipoer, moet de Soeka (enkelvoud van Soekot) af zijn. En dan begint het feest pas: men probeert zoveel mogelijk in de hut te verblijven, er alle maaltijden te eten en als het kan ook nog te slapen. Dat laatste is in een land als Nederland niet aan te raden overigens, een Soeka heeft namelijk niet echt een dak. Maar daarover straks meer.

Maar Soekot heeft ook nog een andere betekenis. Het is tevens een oogstfeest en een van de drie pelgrimsfeesten, de feesten waarop het Joodse volk naar de tempel in Jeruzalem trok om offers te brengen, als teken van dank voor de oogst. Bij het binnenhalen van de oogst hadden de boeren in die tijd zoveel werk te doen dat er vaak helemaal geen tijd was om ook weer terug naar huis te gaan. Zij verbleven tijdens die hectische oogstweken daarom in, je raadt het al, hutjes! Zodat ze tussen het oogsten door snel nog ergens konden gaan rusten.

Hoe bouw je een Soeka?

En hoe vier je dan eigenlijk Soekot? Nou, een Soeka bouwen is wel een goede start. Wij kunnen ons voorstellen dat het bouwen van je laatste hut alweer een tijdje geleden is en dat je bouwvaardigheden niet meer zijn wat ze geweest zijn. Check daarom onderstaand filmpje voor een stap-voor-stap uitleg waarmee je binnen no-time een (koosjere) Soeka bouwt.

De vier soorten: Loelav en Etrog

Als je het hele filmpje hebt afgekeken dan heb je al begrepen dat we je nog een andere traditie moeten uitleggen, en dat is die van de Loelav. Een Loelav is een bundel van drie soorten takken, namelijk van een mirte, een dadelpalm en van een wilg. Die drie soorten takken bind je bij elkaar en houd je in een hand vast. In de andere hand houd je een Etrog, een citrusvrucht die je niet zomaar in de winkel zal vinden. En de vrome Jood neemt met een gewone Etrog ook geen genoegen, die wil de allermooiste Etrog hebben die er is. Sommige mensen betalen wel honderden euro’s voor de allerbeste in z’n soort. Maar hoe vind je dan een goede Etrog? Klik hier.

De Loelav en Etrog neem je vervolgens samen door je handen bij elkaar te brengen. En dan is het de bedoeling dat je ermee heen en weer schudt, wat sjokkelen genoemd wordt. Waarom? Nou dat staat zo in de Tora: “De eerste dag moeten jullie mooie vruchten plukken en takken afsnijden van dadelpalmen, loofbomen en beekwilgen. Zeven dagen lang moeten jullie feestvieren ten overstaan van de Eeuwige, jullie God.” Oke dat schudden staat er niet, maar dat hebben de rabbijnen dan weer opgeschreven in de Talmoed, in traktaat Soeka. Maar dat is voor de échte die-hards.

Die Etrog is trouwens helemaal niet lekker om te eten, dus probeer ‘m naderhand niet op te eten. Wat je wél kan doen is de Etrogiem van je buren verzamelen en er een mooie likeur van maken, een etrogcello. Jigal Krant, bekend van zijn kookboek TLV, ging je al voor.

De vier soorten van de Loelav en de Etrog staan volgens sommige interpretaties ook symbool voor het Joodse volk, of voor de vier soorten Joden die er zouden zijn. Onze columnist Roxy schreef er over.

Gebruiken – Wees superblij!

Soeka, check, Loelav, check. Wat voor gebruiken kent Soekot nog meer? Stiekem niet heel veel. Ook bij deze feestdag is eten natuurlijk belangrijk, want bij welke Joodse feestdag niet? Omdat Soekot een oogstfeest is eet men vaak vers fruit en groenten in de Soeka. We wensen elkaar chag sameach, een vrolijk feest toe. En die vrolijkheid is waanzinnig belangrijk tijdens Soekot. Soekot is namelijk de enige feestdag die door de Tora specifiek in verband wordt gebracht met vrolijkheid: het Joodse volk wordt specifiek opgedragen om vrolijk te zijn tijdens deze dagen die ook wel zman simchatenoe de tijd van onze vreugde genoemd wordt. En daar waren we na de ontzagwekkende dagen van Rosj Hasjana en Jom Kipoer natuurlijk wel aan toe.

Sjeminie Atseret en Simchat Tora

Soekot duurt een week en wordt afgesloten met twee speciale dagen, Chag Sjeminie Atseret en Simchat Tora. Bij liberale Joden en in het land Israël vallen deze twee dagen op dezelfde dag om ingewikkelde redenen waar we je verder niet mee zullen vervelen. Beide dagen kennen eigenlijk weinig gebruiken die men thuis, buiten de sjoel (synagoge) uitvoert. Maar dat neemt niet weg dat het bijzondere dagen zijn, en dat geldt met name voor Simchat Tora. Op die dag, die vreugde van de Tora (of vreugde der wet) betekent, wordt namelijk het laatste stukje en het eerste stukje van de Tora gelezen. De hele Tora wordt in een cyclus van 1 jaar van begin tot eind gelezen, elk jaar weer opnieuw. En dat jaar eindigt en begint dus op deze dag, Simchat Tora. Het is een hele eer als je door jouw synagoge wordt uitgekozen om het laatste of eerste stukje van de Tora te lezen. De mensen die daarvoor worden gekozen heten de Chatan Tora of de Chatan Beresjiet, de bruidegom (of eventueel bruid bij Liberale Joden) van de Tora. De Tora mogen uitlezen, of juist opnieuw beginnen te lezen, is alsof je trouwt met de Tora. Daar komt ook het gebruik vandaan dat de chataniem (meervoud van chatan) snoep uitdelen aan de kinderen in sjoel.