De onweerstaanbare David

Mei 2022

Al jaren zit ik aan de buis gekluisterd als Europa zich bij de hele wereld voor schut zet tijdens het Eurovisie Songfestival. Vroeger keek ik voor de grap, maar steeds serieuzer, totdat ik mezelf nu uiteindelijk een groot fan mag noemen. De lichtjes, de pakjes, het steenkolenengels, de ingestudeerde grapjes die nooit lijken te landen… Prachtig om te zien hoe de bakermat van de moderne beschaving verwordt tot een ordinair glitterfeest. Maar wel óns glitterfeest.

Dit jaar won Oekraïne. Niet zo gek: Door de agressieve inval door Rusland kregen ze de sympathy vote van heel Europa. Ik merkte bij mezelf dat ik juist hierdoor een antipathie tegen de Oekraïense inzending ontwikkelde. Kon een ander land ze niet onverwachts van de troon stoten in de finale? Dat zou pas historische televisie zijn geweest! Dat op het allerlaatste moment zou blijken dat Moldavië met hun pure Eurovisiekitsch toch de meeste punten had binnen geharkt.

Maar er was geen sprake van een brede antipathie tegen Oekraïne. Europeanen hebben overweldigend gestemd op Oekraïne. Ik steun Oekraïne in hun strijd tegen de Russische inval, maar waarom verdampte mijn sympathie voor Oekraïne tijdens het liedjesfestival? Heel simpel: mijn sympathie verschoof simpelweg omdat Oekraïne in de oorlog met Rusland weliswaar de underdog is, maar bij het Eurovisie de upperdog. Van gedoodverfde verliezer naar gedoodverfde winnaar. En ik steun automatisch de underdog!

David en Goliat

Dat lijkt niet een merkwaardig persoonlijk trekje, maar een diepgewortelde voorkeur van de mens. Het komt ook in de Tenach naar voren, in het verhaal van David en Goliat. Wie steun jij in die strijd? Goliat is een reusachtige slechterik, duidelijk fysiek superieur. David is een spitsvondige Israëlitische strijder, maar een kop kleiner. Natuurlijk staan we te juichen voor David. Net zoals zoveel oude verhalen, lijkt dit Bijbelverhaal een diepere waarheid van de mens te ontwaren: de onweerstaanbare aantrekkingskracht van de underdog.

Maar wie is wanneer de upper- en underdog? Dat ligt eraan met welke bril je naar de wereld kijkt. Rusland-aficionado’s zien een patroon waarin het Westen Rusland vernedert en in een hoek drijft. De huidige oorlog in Oekraïne is slechts een gevolg van de westerse zelfingenomenheid en hun roekeloos imperialisme. De dominante kijk in Nederland is heel anders. Oekraïne wordt zomaar binnengevallen door de voormalige onderdrukker, gedreven door ouderwets imperialisme.

De affiniteit met de underdog en de afkeer van de upperdog is zo sterk in de mens, dat het aantrekkelijk is om hierop in te spelen. Deze dichotomie komt daarom voor in veel verhalen en derhalve ook breder in de maatschappij en de politiek. Eerst kan je in de algemene beeldvorming worden gezien als een David, maar je kan net zo snel worden gezien als een afgrijselijke Goliat.

David of Goliat van Lienden?

Zelden hebben we, bijvoorbeeld, iemand zo snel van zijn voetstuk zien vallen als Sywert van Lienden. Deze pientere en welbespraakte jongen stond op tegen de inefficiënte bureaucratie van Nederland tijdens de coronacrisis. Als slimme altruïst zou hij de logge overheidsmachine helpen met het verkrijgen van hulpmiddelen als mondkapjes. Uiteindelijk bleek deze David een reusachtige slechterik die hiermee onder valse voorwendselen tientallen miljoenen euro’s binnenhaalde.

Niet altijd is de publieke opinie zo eensgezind. Over veel controversiële thema’s zijn mensen verdeeld over wie de underdog en wie de upperdog is. De winst van Trump werd door sommige Amerikanen gezien als de wraak van de underdog, anderen zagen het als winst van een ophitsende miljonair, die door machtige Russen de verkiezingen won. Abortus is voor sommigen een recht van vrouwen die in de patriarchale samenleving te weinig te zeggen hebben over hun eigen lichaam. Anderen zien de foetus als stemloos wezen, dat door de egoïstische keuze van een vrouw niets te zeggen heeft over het eigen lot.

Verdeeldheid en verwarring

Vaak zijn we dus verdeeld of zelfs verward over deze tweedeling van de wereld. Het Midden-Oosten is hier ook een goed voorbeeld van. Na de Tweede Wereldoorlog lag de sympathie bij de Joden, die na eeuwen van vervolging en genocide ervoor kozen om een eigen staat op te richten. De zelfredzame, vastbesloten en trotse Joden stonden echter lijnrecht tegenover de vele tientallen miljoenen Arabieren, die vastbesloten waren de Joodse staat in de kiem te smoren. Dat lukte bijna.

Inmiddels zijn we 74 jaar verder. Ondanks grote verliezen, wonnen de Israëliërs oorlog na oorlog en sloten ze vrede met enkele Arabische landen. Ze zijn militair oppermachtig in de regio en een vernietiging van de Joodse staat lijkt een pan-Arabische fata morgana. Israël is en blijft.

Veel van de Israëlhaat kan ik ook wel begrijpen als je de Palestijnen als de underdog ziet. Dan is het lastig enige sympathie te hebben voor Israël. Vele anderen met mij zien echter eerder Israël als underdog. Het Joodse volk heeft duizenden jaren van vervolging en genocide overleefd, en zal dat blijven doen. Ook Israël overleeft aanval na aanval en blijft overeind in een wereld waar de haat en agressie jegens het land oneindig lijkt en het bestaansrecht ervan dag in dag uit in twijfel wordt getrokken.

Het verhaal

Ik verlang naar een wereld waarin Israël door het grote publiek in Nederland weer wordt gezien als David. Maar de cynicus in mij denkt dat de sympathie alleen terugkomt als de Joodse staat weer fragiel, kwetsbaar en zwak is. Moet Iran een kernbom op Tel Aviv laten vallen voordat de publieke opinie verandert? Probeer dan nog maar eens jezelf anti-Israël te noemen.

Alles is een verhaal. De geschiedenis, het heden, de politiek, het nieuws. Kijk en luister goed: Wie vertelt het verhaal? Wie moet de underdog voorstellen en wie de upperdog?

Jurriaan Limburg (1990) is werkzaam als lobbyist en lid van de stadsdeelcommissie in Amsterdam-Zuid namens het CDA.