(De)Motie stedenband Tel Aviv

Op 7 juli 2021 diende Sofyan Mbarki, fractievoorzitter van de PvdA in de gemeenteraad van Amsterdam samen met Femke Roosma fractievoorzitter van GroenLinks in dezelfde gemeenteraad een motie over de stedenband tussen Amsterdam en Tel Aviv. Daarin stond dat gezien de mensenrechtensituatie in de Palestijnse gebieden, de twee indieners het college verzoeken om de bestaande stedenband op een exclusieve manier in te richten “op het gebied van het ondersteunen van mensenrechten(organisaties) en vluchtelingenopvang”. Daarmee lijkt me dat ze bijvoorbeeld culturele of economische samenwerking willen ontmoedigen.

Er zijn zoveel manieren waarop deze motie de plank misslaat dat het moeilijk is een begin te vinden waar dit aan te kaarten. Laat ik beginnen met erkennen dat ik begrijp waar het sentiment vandaan komt. De twee fractievoorzitters zien wat er gebeurt in de Palestijnse gebieden en voelen zich geroepen er iets aan te doen. Zij zetten de stedenband tussen Amsterdam en Tel Aviv als drukmiddel in op Israël, als incentive om het huidige beleid te wijzigen.

Het eerste wat mij daarbij opvalt is dat de twee indieners blijkbaar weinig kennis hebben van de interne verhoudingen in Israël en de rol van Tel Aviv in de Israëlische maatschappij. Tel Aviv is een baken van progressiviteit, liberalisme en vrijheid in Israël en in het Midden-Oosten. Op een bepaalde manier zijn er weinig steden die meer lijken op Amsterdam dan Tel Aviv. Een kleine en overzichtelijke metropool, met een 24/7-mentaliteit, en een reputatie die over de hele wereld reikt. Wat voor boodschap geef je als Amsterdam af met het afbreken van de stedenband met Tel Aviv? Dat het feitelijk niet uitmaakt of je conservatief of progressief bent in Israël, je zult collectief worden gestraft voor het beleid van de gekozen regering in je land. Progressief zit in Israël in een moeilijke positie, Amsterdam zou er goed aan doen om de progressievelingen in Israël juist te versterken.

Daarnaast, heeft Tel Aviv als entiteit geen invloed op het beleid van het land als geheel. Ongeveer 5% van de bevolking van het land woont in Tel Aviv (ook weer vergelijkbaar met Amsterdam) dus om te stellen dat je met een dergelijke actie wellicht invloed kan uitoefenen op beleidsbesluiten die in Israël worden genomen is gewoon absurd. Het zou overeenkomen met het verbreken van een stedenband met Amsterdam omdat Nederland een vluchtelingendeal met Turkije heeft gesloten, of omdat er in Nederland tussen 20 november en 5 december jaarlijks mensen zich verkleden als zwarte Piet.

Dat brengt mij op het volgende punt, namelijk de woordkeuze in de motie en dan specifiek, het “ondersteunen van vluchtelingenopvang”. Welke vluchtelingen er wordt bedoeld is niet verder gespecificeerd, maar waarschijnlijk zijn het of de Afrikaanse vluchtelingen die begin jaren ’10 naar Israël zijn gekomen, of Palestijnse vluchtelingen. Beiden zijn kwesties die niet door of in Tel Aviv worden opgelost. En laten we er niet al te veel omheen draaien, Amsterdam vangt jaarlijks een paar honderd tot misschien 1000 vluchtelingen op. In Tel Aviv alleen (een stad met de helft van het aantal inwoners van Amsterdam) wonen naar schatting zo’n 15.000 vluchtelingen die er sinds 2010 zijn gaan wonen. Voor het aanpakken van het wereldwijde vluchtelingenprobleem zouden de indieners er goed aan doen ook in de spiegel te kijken en niet alleen met vingertje te wijzen.

Als laatste wil ik ook reflecteren op het concept van zo’n stedenband en de manier waarop het in dit voorbeeld wordt ingezet. Dit is vaak een officieus verdrag van vriendschap en samenwerking tussen steden uit verschillende landen. Door een dergelijk verdrag in het geding te brengen zend je een boodschap die haaks staat op je intenties. Mij bekruipt dan het gevoel alsof de motie beoogt te zeggen dat die kleine Tel-Avivi’s ons maar op hun blote knieën mogen bedanken voor het feit dat wij in onze oneindige goedheid bereid zijn om een stedenband met hen aan te gaan, maar dat we het ook weer kunnen intrekken. Als dat de insteek is van die stedenband, denk ik niet dat Tel Aviv erop zit te wachten. De enige manier waarop een stedenband kan leiden tot goede betrekkingen en iets kan toevoegen voor beide steden is als het op gelijkwaardigheid is gebaseerd, en niet op een verheven moraliteit.

Het is evident dat de indieners van deze motie de intentie hebben zich uit te spreken voor een goede zaak. Deze motie doet dat echter niet en werkt mogelijk zelfs averechts. Maar goed dat het verworpen is.

Shai Bar Ephraim (1986) was jarenlang actief bij Haboniem-Dror en CiJO. Hij woonde een aantal jaren in Israël waar hij de militaire dienstplicht vervulde. Shai werkt bij KPMG, is actief bij de PvdA en woont met vrouw en twee kinderen in Amsterdam.