Kinderen die vragen

April 2022

Komend jaar zijn er bij Freyda vier nieuwe columnisten. De column die voor u ligt is geschreven door Yael Haller. Yael (1982) is edelsmid, was hoofdredacteur bij stichting Melkpunt en is sinds kort begonnen met de PABO opleiding. Yael heeft met haar partner drie kinderen en zal als Freyda-columniste met name schrijven over Joods opvoeden.

Durf te vragen

Kinderen die vragen worden overgeslagen. Dat is een uitspraak die ik vroeger vaak hoorde. Vooral op school en bij vriendjes thuis, maar ook bij kinderen onderling als er iets te trakteren viel. Erg mondige kinderen reageerden met: ‘kinderen die zwijgen zullen nooit iets krijgen’. Het is een ouderwetse uitspraak, want tegenwoordig hoor ik het nooit meer. Kinderen mogen, beleefd, aangeven waar ze behoefte aan hebben en het antwoord kan ja of nee zijn. Wat fijn, de jeugd van tegenwoordig hoeft niet meer in stilte honger of dorst te lijden en vragen staat vrij. De hashtag #durftevragen is op social media erg populair. Dat geeft wel aan hoe veel moeite veel volwassenen hebben met het vragen om hulp. Hopelijk is dat bij de volgende generatie een minder groot taboe.

Joodse vragen

Dit ging nog over vragen naar materiele zaken. Een andere vorm van vragen – naar kennis – wordt in de Joodse opvoeding zeer gestimuleerd. Soms zijn het vragen naar de bekende weg; denk aan de jaarlijks terugkerende vragen op seideravond. Kinderen worden gestimuleerd om na te denken en vragen te stellen. Allereerst door elk jaar weer dezelfde vragen te stellen tijdens het zingen van het ma nishtana. Maar ook door met z’n allen te praten over vrijheid en slavernij. Alle vragen die bij kinderen opkomen worden dan serieus beantwoord. En dat geeft weer verassende inzichten. Zo vroeg mijn zoon ooit waarom God wilde dat de Farao slecht was. Waarom werd de Farao dan gestraft als het niet zijn schuld was? Hier hebben we lang over gepraat. De uitkomst weet ik niet meer, maar ik weet wel dat hij geprezen werd om z’n interessante vraag.

Altijd serieus

De rest van het jaar stellen mijn kinderen (9, 11 en 13) ook veel vragen. Soms lijkt het wel eens of zij de aller ingewikkeldste vragen bewaren voor als ik aan het fileparkeren ben of als ze eigenlijk iets anders moeten doen. “Mama, hoe lang zouden we erover doen om naar de maan te fietsen?” Of een makkelijke vraag als: “wat is eigenlijk de zin van het leven?” Maar ik ga er altijd serieus op in. Ook toen ze als peuters in de waarom-fase zaten. Soms vroegen ze wel heel vaak hetzelfde. Mijn partner maakte er sneller een grapje van en gaf als antwoord vaak ‘een konijntje’. Misschien het verschil tussen mijn Joodse en zijn christelijke opvoeding? Zo bleef het wel in balans. Ze moesten altijd lachen om al die konijntjes, maar ook als ik voor de 100ste keer uitlegde wat een lichtknopje was.

(Voor)oordelen

Nu ik begonnen ben met de pabo vraag ik me af in hoeverre mijn Joodsheid invloed gaat hebben op het onderwijs dat ik ga geven. Ik vind het in elk geval helemaal niet erg als kinderen extra vragen stellen naar aanleiding van iets wat we hebben besproken. Eigenlijk is daar geen tijd voor in het onderwijs en moeten ze alleen de vragen in hun werkboekjes beantwoorden, maar dat vind ik zo zonde. Nu loop ik stage op een basisschool in een klas met vooral islamitische kinderen. Groep 8. Hierdoor heb ik veel kunnen vragen en leren over de Islam. Ik ga altijd in op hun extra vragen. Soms moet ik het opzoeken en kom ik er later op terug. Zoals: “Kan je in een zwart gat filmen?”. De vraag: “juf, ben jij Joods?” kwam pas na een paar maanden. Normaal komt deze vraag heel snel, vanwege mijn naam. Het kwam dit keer gewoon niet ter sprake. Ik was er eerlijk gezegd een beetje bang voor, want ik wilde niet dat ze anders naar me gingen kijken. Maar de kinderen waren gewoon geïnteresseerd, zonder oordeel. Zo kan je altijd weer dingen leren van kinderen. Bijvoorbeeld over je eigen vooroordelen.

Voor deze column ging ik op zoek naar wat het belangrijkste / voornaamste Joodse aspect is van de opvoeding die mijn kinderen krijgen. Het eerste wat in me opkwam was: vragen stellen. Vragen van de kinderen aan ons, maar ook vragen van ons aan de kinderen. In de komende columns zal ik verder ingaan op wat een Joodse opvoeding voor ons betekent. Het kan voor iedereen weer verschillend zijn. Ik ga ook extra opletten of mijn Joodse achtergrond invloed heeft op hoe ik tegen dingen aankijk in het onderwijs. Ik stap na een half jaar over van groep 8 naar groep 1, dus daar kan ik mijn kwaliteiten als Jiddische mama vast helemaal kwijt.